Een briljant tv-programma, zomaar op Videoland
Waarom ik geobsedeerd ben door De Verraders Halloween
Mijn moeder had gelogen.
We speelden een Wie is de Mol-achtig bordspel. Wilde je winnen, of überhaupt actief deelnemen, dan moest je je medespelers recht in de ogen kijken en zeggen dat jij de schurk niet was. Dat ze jou konden vertrouwen.
Dus mijn moeder deed dat, we deden dat allemaal, en toen de kaarten op tafel kwamen, werd er gelachen: mam, je hebt tegen ons gelogen.
Het was niet eens de leugen zelf die indruk maakte, kon ons dat spelletje schelen, het was het besef dat ook zij, symbool van betrouwbaarheid en loyaliteit, in staat was tot manipulatie.
Onze moeder bleek een mens.
Great, great performances
Termen als bedrog, manipulatie en verraad doen aan Shakespeariaanse drama’s denken. Aan spionage ten tijde van de Sovjet-Unie. Maar de boeiendste, griezeligste vormen ervan kunnen zich afspelen in zomaar een huiskamer.
‘It’s amazing what lies people can sustain behind the mask of their real faces,’ zei de Amerikaanse schrijver Philip Roth ooit in een interview in The Paris Review. ‘Think of the art of the adulterer: under tremendous pressure and against enormous odds, ordinary husbands and wives, who would freeze with self-consciousness up on a stage, yet in the theater of the home, alone before the audience of the betrayed spouse, they act out roles of innocence and fidelity with flawless dramatic skill. Great, great performances, conceived with genius down to the smallest particulars, impeccably meticulous naturalistic acting, and all done by rank amateurs.’
Misschien ben ik daarom zo onder de indruk van De Verraders Halloween op Videoland.
Spelshow van een andere orde
De Verraders Halloween, het klinkt als een flutprogramma. Een programma zoals er tegenwoordig tientallen zijn: vaag bekende Nederlanders, voornamelijk bekend van hun deelname aan andere, soortgelijke programma’s, doen mee aan een nietszeggend spel.
Het is het laagste soort vermaak, geschikt voor een ochtend waarop je een enorme kater hebt, omdat je er geestelijk mee in coma wordt gehouden.
Toch is De Verraders Halloween van een heel andere orde. Het is een soort combinatie van de leugenachtige bondjes bij Expeditie Robinson — wie steekt wie een mes in de rug — en Wie is de Mol? (maar dan dat als je kijker weet wie de mol is).
Het werkt als volgt. Dertien deelnemers worden in een huis gezet. Een aantal daarvan wordt benoemd tot verrader, de rest is getrouwe. Elke nacht mogen de verraders een getrouwe vermoorden, en de dag daarop krijgt de hele groep de kans om iemand te verbannen; zo kunnen de getrouwen, als ze het slim spelen, een verrader afstoten.
Het probleem is alleen: de getrouwen hebben geen idee wie de verraders zijn. Dat weten alleen de verraders zelf, de kijker en Frank Evenblij, de presentator.
Entertainment, amehoela. Een kunstwerk
Momenteel wordt het vijfde seizoen van De Verraders uitgezonden, lees ik op internet. Eerdere seizoenen heb ik niet gezien, maar ik kan me niet voorstellen dat ze ook maar in de buurt komen van de kwaliteit van deze editie; aflevering vier in het bijzonder is een kunstwerk.
Dat zeggen mensen gauw: dat iets een kunstwerk is. Ik wil geen discussie starten over de vraag wat kunst is en wat niet, in elk geval biedt kunst ons inzicht in de mens, en De Verraders Halloween — ik noem die naam nog maar een keer, omdat de goedkope klank van het programma in combinatie met de kwaliteit ervan mij zo enorm bevalt — doet precies dat: het laat ons zien wat vertrouwen betekent, hoe vaag het onderscheid is tussen waarheid en leugen. Hoe lief mensen zijn, hoe moeilijk ze het vinden om te liegen als ze er net mee beginnen en hoe makkelijk het ze afgaat wanneer ze er zelf aan gewend zijn. Hoe gretig we ons laten leiden door groepsdruk. Hoe verschrikkelijk, afschuwelijk alleen we zijn als het erop aankomt.
Meer kan ik er niet over zeggen, want iedere spoiler verpest het kijkplezier.
Of nou ja, misschien nog dit.
Mijn moeder had met tegenzin gelogen, bij dat Wie is de Mol-achtige spel. Ze ziet het als haar opdracht om ons de waarheid te vertellen. Als wij vroeger een jongere broer in de maling wilden nemen, dan kon die altijd bij haar terecht.
‘Mam, is dat zo?’
‘Nee hoor, lieverd, laat je niet gek maken.’
De Verraders Halloween laat zien wat er gebeurt als zelfs die geruststelling een leugen kan zijn.
Afbeelding via RTL
Hmm.