Handboek voor huiskamerdiscussies over asielzoekers
Waarom het de afgelopen jaren praktisch onmogelijk is geworden om een zinvol gesprek over migratie te voeren
Een paar weken geleden besprak de Amerikaanse vicepresidentskandidaat J.D. Vance bij CNN de onzinverhalen rondom migranten die huisdieren zouden opeten in Springfield, Ohio. Meestal kun je zo’n gesprek van tevoren uitschrijven. Wat nou, onzinverhalen, zegt de populist, jullie durven er gewoon geen verslag van te doen.
Maar er gebeurde iets verfrissends: Vance sprak — vermoedelijk per ongeluk, daarna krabbelde hij terug — de waarheid.
‘If I have to create stories so that the American media actually pays attention to the suffering of the American people, then that’s what I’m going to do.’
Het is een uitstekende samenvatting van de populistische filosofie. Eerst vel je een oordeel over de wereld (immigranten verpesten onze samenleving), vervolgens zoek je daar de feiten bij. Zijn die feiten er niet, dan verzin je ze.
In Nederland is het premier Schoof die deze methode moet verdedigen. Aandoenlijk stuntelend vertelde hij dat mensen een asielcrisis ‘ervaren’. Toen ik dit voor het eerst las, dacht ik: slippertje. Maar het bleek een ernstig bedoelde boodschap en een paar dagen later werd er al gewichtig over nagesproken.
De zaak-Ton F. van Dijk
‘Wie opkomt voor vluchtelingen,’ schreef journalist en filosoof Ton F. van Dijk op X, ‘zou zich moeten realiseren dat wanneer veel mensen een asielcrisis ervaren – ook al is dit subjectief – daarmee het maatschappelijk draagvlak voor opvang kan verdwijnen (objectief). Dat mag je ook best een crisis noemen.’
De echtgenoot zegt tegen zijn vrouw: je moet begrijpen, als ik denk dat jij vreemdgaat (subjectief), en ik verlies mijn vertrouwen in jou (objectief), ook dan kunnen wij spreken van een crisis. Dus nee, je mag niet naar buiten.
Van Dijk zal het zelf niet doorhebben, maar zijn benadering ligt heel dicht bij die van Vance. Het vooraf gevelde oordeel — immigranten verpesten onze samenleving — is leidend. In hoeverre dit oordeel hout snijdt, doet niet ter zake.
Het klinkt flauw, zelfs futiel om over Ton F. van Dijk te beginnen. Toch is het dat allerminst. Ik kan mij wel richten op Wilders, maar dat is nutteloos. In huiskamerdiscussies is zelden een Wilders aanwezig. Ook PVV-stemmers vinden vaak dat hij te ver gaat.
Maar altijd is er iemand die zich opwerpt als de redelijkheid zelve. Als de neutrale toeschouwer die van een afstandje de verhoudingen overziet. Als Ton F. van Dijk.
Terwijl hij slechts als megafoon dient voor de zwakste argumenten.
Ik kon mezelf niet uitstaan
Onlangs was ik op een borrel waar de plannen van asielminister Marjolein Faber werden besproken. Het afschaffen van de bed-bad-broodregeling, de gewenste grenscontroles, het uitroepen van de asielcrisis.
‘Ik moet zeggen: ik ben er niet rouwig om,’ zei iemand die nooit op de PVV zou stemmen.
‘Nee, misschien werkt het,’ zei een ander die een hekel aan Wilders heeft.
‘De vraag is wat het doel is,’ zei ik. ‘Wat willen ze precies? Meer mensen die op straat zwerven? De economie minder hard laten draaien? Als ze dat voor lief nemen, is het inderdaad de juiste weg.’
Ik kon mezelf niet uitstaan. Altijd maar weer herhalen dat het anders zit, genuanceerder, ingewikkelder. Dat ze zich laten bespelen door de extreem succesvolle marketingmachine van (radicaal-)rechts. Dat het volstrekt belachelijk is om vrijwel alle problemen in Nederland op immigranten af te schuiven, en dan niet expats of arbeidsmigranten — of ja, in een bijzin, omdat het moet — maar asielzoekers.
Ik kon mezelf niet uitstaan, omdat ik op zulke momenten klink als iemand die zegt: dat mag niet. Je mag geen asielzoekers weigeren. Terwijl dat helemaal niet is wat ik bedoel. Ik zou alleen graag zien dat mensen heel precies weten wát ze niet willen, en wat we moeten opgeven om dat voor elkaar te krijgen.
Ton F. van Dijk is de psychotherapeut die zegt: als jij je vrouw niet vertrouwt, dan zal daar wel een reden voor zijn.
Ik ben de psychotherapeut die zegt: laten we samen onderzoeken in hoeverre jouw angst verband houdt met de werkelijkheid.
Ik ben, kortom, de psychotherapeut naar wie geen cliënt wil luisteren.
Wil je deze nieuwsbrief steunen, maar heb je geen zin in een betaald abonnement? Ook dan is er een mogelijkheid:
Afbeelding via CNN